Gezinnen, leraren, expats, studenten, sociale huurders; iedereen wil wonen in Amsterdam. Maar huizen zijn schaars en duur. Daarom draaien de aanstaande verkiezingen om de vraag: wie kan straks nog wonen in onze stad?
Ze zijn allemaal in het nieuws geweest: de groepen voor wie te weinig plek is in Amsterdam. Werknemers uit het buitenland? Ze komen er niet tussen. Gezinnen? Die gaan weg. Studenten? Kansloos. Sociale huurders? Het aantal betaalbare woningen neemt af.
De druk op de Amsterdamse huizenmarkt is enorm en komt van alle kanten. Het is de keerzijde van het succes van de stad: Amsterdam is in trek, iedereen wil hier wonen. Door die enorme vraag zijn koophuizen onbetaalbaar en daarom vertrekken veel gezinnen noodgedwongen uit de stad. Ook de huren in de vrije sector gaan snel omhoog en dat is weer slecht nieuws voor expats. Middeldure huurhuizen zijn nauwelijks te vinden in de stad en daarom komen verplegers, docenten en agenten nauwelijks aan bod; ze verdienen teveel voor een sociaal huurhuis, maar te weinig om zich in de strijd te mengen voor een koophuis.
Al deze groepen zijn belangrijk voor de stad. Amsterdam kan niet zonder leraren en agenten. Gezinnen zorgen voor betrokkenheid in de buurt, expats hebben talenten die in Nederland nauwelijks te vinden zijn. En de stad heeft een belangrijke rol als emancipatiemachine: studenten komen binnen als talent en kunnen zich hier verder ontwikkelen.
Bovendien is Amsterdam een magneet voor minima, die ook willen profiteren van de welvaartsgroei in de grote stad.
Maar ja, waar een sociale huurder woont, is geen plek voor een agent die meer verdient dan de inkomensgrens. Expats zijn op hun beurt voor veel verhuurders aantrekkelijker dan gezinnen; ze betalen meer en vertrekken snel, waardoor de huren steeds omhoog kunnen. Als we meer koopwoningen willen voor gezinnen, gaat dit ten koste van sociale huur in de stad. Als we meer middeldure huurwoningen realiseren, kunnen daar weer geen expats wonen.
De Amsterdamse woningmarkt is er een van verdringing.
Deze strijd om Amsterdamse huizen is hét thema voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018. Niet voor niets gaf de Rekenkamer Amsterdam eind vorig jaar in een rapport aan dat Amsterdam moét kiezen. Voor wie is deze stad? Een keuze en een duidelijke visie over de toekomst van de stad zijn onontbeerlijk, vindt de Rekenkamer, anders kijkt de politiek lijdzaam toe hoe de markt zelf haar keuzes maakt.
Politieke partijen moeten kiezen: wie kan straks nog wonen in Amsterdam?
De voorkeur van SP, GroenLinks en PvdA is duidelijk. Het linkse drietal wil vasthouden aan veel sociale huur in de stad. Nu valt meer dan helft van de Amsterdamse huizen onder de sociale huur en dat mag zeker niet minder, vinden ze.
Waarbij SP het meest uitgesproken is over de vraag wie hier nog kan wonen: Amsterdam van Amsterdammers, luidt de titel van het verkiezingsprogramma. ‘Eigen volk eerst’ sneerde Eric van der Burg (VVD) al.
D66 profileert zich als partij voor de middeninkomens. Amsterdam moet meer bouwen voor agenten en leraren. VVD wil een beetje middenhuur en een beetje vrije sector.
Sociale huur speelt een cruciale rol. Dit gereguleerde deel van de woningmarkt is de enige knop waaraan Amsterdam kan draaien en waarop de vrije markt geen invloed heeft. Wie meer koophuizen wil, zoals VVD, zal een deel van de sociale huur moeten verkopen. Wie vindt dat Amsterdam er vooral voor lagere inkomens is, zoals GroenLinks, PvdA en SP, zal sociale huur juist tot het uiterste verdedigen.
Partijen beweren wel dat ze er voor iedereen zijn: én sociale huur én middeninkomens én gezinnen, maar dat kunnen ze niet waarmaken. Een keuze voor de één, gaat ten koste van de ander.
Er valt dus iets te kiezen, straks op 21 maart 2018. Een keuze die verder gaat dan de woningbouw in Amsterdam. De vraag die bij de verkiezingen centraal staat, is wie kan hier straks nog wonen? En, met als consequentie; hoe ziet de Amsterdamse bevolking er over, pakweg, dertig jaar uit?
