De veranderingen in de Javastraat gaan snel, merkt bewoonster, schrijfster en Parool-journalist Maxime Smit. Maar behoudt de Javastraat nog wel zijn unieke karakter en rauwe randjes? ‘Vaak denk ik ook dat de straat op een glijdende schaal zit.’
In de Javastraat, Indische Buurt, zit sinds een half jaar een Things I Like Things I Love. Voor wie de winkel niet kent: Things I Like Things I Love is een concept store die kleding en interieurspullen verkoopt. Het is een hippe winkel, gericht op een jonge klantenkring en met zes vestigingen: vijf in Amsterdam, één in Utrecht.
Hoewel ik de doelgroep ben van Things I Like Things I Love (want jong) was mijn eerste reactie op de komst van de winkel: ‘Nee hè, geen Things I Like Things I Love’.
Ik woon in de Indische Buurt en heb een boek geschreven over het gentrificatieproces dat de Javastraat – de hoofdstraat van de wijk – in tien jaar tijd heeft doorgemaakt. Het boek (De Javastraat – Biografie van een volksstraat) is net uit en vertelt wat gentrificatie doet met bewoners en ondernemers. Aan het woord komen mensen die al generaties lang in de Javastraat wonen, winkeliers met een migrantenachtergrond die rond de jaren tachtig zijn gekomen en de nieuwe yuppige bewoners die de afgelopen jaren steeds vaker neerstrijken in Amsterdam.
Zelf ben ik in alle opzichten die yup. Ik woon ‘pas’ tien jaar in Amsterdam en ik ben blijven plakken na een studie om hier vervolgens te gaan werken.
Waarom ben ik dan niet blij met een Things I Like Things I Love?
Een Things I Like Things I Love betekent dat een straat op de radar staat van ketens: winkels die een grotere financiële slagkracht hebben dan die van particuliere ondernemers. Things I Like Things I Love betekent dat winkelhuren en huizenprijzen stijgen, want ketens vestigen zich niet in een straat zonder potentie. Things I Like Things I Love betekent, kortom, dat een straat af is.
De ex-voorman van de winkelstraatvereniging van de Jan Evertsenstraat zei vorig jaar tegen De Groene Amsterdammer dat een straat wat hem betreft goed is als ze een 8- is. Dat houdt in dat de straat voldoende is geüpgraded om aantrekkelijk te zijn als woon- en winkelbestemming voor mensen die wat te besteden hebben, maar ook rauwe randjes behoudt van winkels die afwijken van wat hip en happening is.
De Javastraat is nu een 8-, maar de kans op een 9 of 10 is reëel en dat heeft nadelen
De Javastraat is die 8-, maar de kans dat ze een 9 of 10 wordt, is reëel en dat heeft grote nadelen. Woningen in de wijk worden steeds vaker aangekocht door ouders voor een studerend of werkend kind. Op eigen kracht kopen of huren als starter is in de Indische Buurt in misschien drie jaar tijd nagenoeg onmogelijk geworden. Oorspronkelijke bewoners herkennen zich soms niet meer in ‘hun’ straat.
Groot-Brittannië kent een term die het ‘Waitrose effect’ heet. De Waitrose is een Britse supermarkt uit het hogere segment. Volgens onderzoek stijgt een woning met 40.000 pond in waarde zodra een Waitrose zich in de buurt vestigt. Een Waitrose betekent dat het wel snor zit met die-en-die wijk en dat trekt een nieuw, vermogend(er) publiek.
De Waitrose is, kortom, de kers op de taart der gentrificatie.
De Things I Like Things I Love is met dat handjevol vestigingen onvergelijkbaar met een gigantische supermarktketen. Ketens hadden we ook al langer in de Javastraat: er zitten onder andere een Zeeman, een Kruidvat, een Coffee Company en een Albert Heijn en daar is hard voor gewerkt. Een adviesbureau genaamd Akro Consult onderzocht in 1994 welke ketens zich eventueel wilden vestigen in de Javastraat om de (toen zieltogende) winkelstraat nieuw leven in te blazen. Negen van de tien keer werden ze niet eens teruggebeld (onder andere door textielzaak Favoriet).
Wat dat betreft zou een Things I Like Things I Love met open armen moeten worden ontvangen. Deels doe ik dat, want voor cadeaus is het een welkome zaak en het geeft ook wel wat cachet: zo’n Things I Like Things I Love. Maar blijft er ook ruimte voor particuliere ondernemers zodra ketens hun opmars maken? Datgene wat de Javastraat juist zo leuk en uniek maakt.
Koop minstens één keer per week bij lokale bakker, slager of visboer
De Facebookgroep BoLoBoost (uit Bos en Lommer) deelde een paar dagen geleden een opiniestuk dat in december 2017 in Trouw stond. In het stuk roept auteur Christ’l Dullaert op minstens één keer per week bij de lokale bakker, slager of visboer te kopen.
Gemeten langs haar maatstaf zit ik oké, want ik doe dat al. Maar na een lange werkdag ren ik ook regelmatig de Albert Heijn binnen. Drie verschillende winkels afstruinen is weinig aantrekkelijk als je moe bent en het laat is.
Is er een grens aan gentrificatie als het proces eenmaal in gang is gezet? Soms denk ik van wel. De Javastraat telt veel initiatieven om de buurt inclusief te houden. Zo bestaat er een project waarbij oudere winkels een kleine make-over krijgen om ze beter aan te sluiten op nieuwe bewoners, zónder dat ze karakter verliezen. Een Pakistaanse supermarkt is zodoende een afhaalfunctie begonnen. Handig voor mensen met weinig tijd.
Vaak denk ik ook dat de straat op een glijdende schaal zit. Onlangs vertelde een kennis dat er een vestiging van afhaalketen SLA in de straat komt. Mijn eerste reactie was dezelfde als bij Things I Like Things I Love (‘Nee, geen SLA!’). Het bleek een gerucht. Er komt een saladeachtige winkel in de Javastraat, maar die is niet van SLA. Opluchting alom.
Toch liet SLA me niet los en toen het een lange dag was geweest bedacht ik dat ik die dag best te porren was voor een afhaalsalade van SLA.
Gelukkig hebben we een (particuliere) couscousbar waar je kunt afhalen.
